Lingua Insubris[1] in Ducatu Mediolani, vel Langobardia Occidentalis primaria est; quam ob rem etiam dicitur Mediolanensis, Langobarda Occidentalis, Cisabduana.[2] Litterae insubres tertio decimo saeculo oriuntur per Bonvicinus de la Ripa at consecutae sunt ad apicem saeculis XVIII et XIX per? Carolus Maria Maggi (comoediographus) et Carolus Porta (poëta); continuat usque ad hodie cum magnis auctores. Per XX saeculum, conscientia linguae minuit propter magis magisque impositionem Linguae Italicae in sermonem cotidianum, et causa vehementis migratio de aliis Italiae regionis; attamen Insubris est ahuc intellecta a circa tertia parte populationis loci, maxime in parvis pagis. Dialectus Mediolanensis est sermo litterarius Linguae Insubris.
Dialecti linguae Insubris sunt multiplices. Lingua in partes quattuor dividitur, secundum scientia linguistica: Langobardus Alpinus, Langobardus Praealpinus Occidentalis, Langobardus Meridionalis Occidentalis, Magnus Mediolanensis. Enumeratio usualis differt propter divisiones historicas: comprehenduntur Mediolanensis vel Meneghina, Bustensis-Legnanensis, Brigantea, Comensis-Leucensis, Ticinensis, Varesina, Langobarda Alpina, Langobarda Meridio-occidentalis.